Kolekcja muzealna „Metal” zaczęła się formować w roku 1975 (Obraz. „Święty Mikołaj z Miry”. Miedź, odlew. Imperium Rosyjskie, XIX w.). Kolekcja muzealna obejmuje przedmioty, zrobione z rozmaitych metalów, dzieł sztuki użytkowej różnych konfesji: sprzęt kultowy, lite miedziane oraz obrazy z brązu, krzyże, ołtarze szafiaste oraz ich fragmenty; dzwony i dzwonki; rzeźby oraz rzeźby form małych; tablice do rycin; srebrne wyroby jubilerskie. Na część kolekcji muzealnej składają się przedmioty bytu ludowego (siekiery, wagi, nożyce, klucze, zamki etc.), które były wykorzystywane w ludowej rodzinnej oraz kalendarzowo-agrarnej obrzędowości. Najcenniejszymi przedmiotami w kolekcji muzealnej są:
- akwamanila. Germania Północna, XII w.;
- część środkowa żmijewika (medalion z wizerunkiem żmij albo głowy Gorgony z jednej strony a wizerunkiem świętych – z drugiej). Kijów, pocz. XIII w.;
- waskulum. Warszawa, 1 połowa XIX w.;
- świecznik podłogowy. Białoruś, XVIII w.;
- tabakierka. Prusy, 1846 r. i in.
Od 01.01.2025 roku kolekcja muzealna „Metal” obejmuje 1456 przedmiotów muzealnych funduszu podstawowego oraz 265 przedmiotów funduszu materiałów naukowo-wspomagających.
